وسوسه‌های شیطان (قرآن)شیطان با القای وسوسه در قلب انسان، او را گمراه و منحرف می‌کند. در این مقاله آیات مرتبط با وسوسه‌های شیطان معرفی می‌شوند. فهرست مندرجات۲ - تلاش شیطان برای وسوسه ۳ - توانایی تشخیص وسوسه شیطان ۴ - روش برطرف ساختن وسوسه در جنگ بدر ۵ - آثار وسوسه‌های شیطان ۵.۱ - استدراج ۵.۲ - امتحان ۵.۳ - فساد ۶ - زمینه وسوسه‌های شیطان ۶.۱ - دشمنی ۶.۲ - رنج ۶.۳ - فقدان آب ۶.۴ - کفر ۶.۵ - گفتار ناصواب ۷ - نجات از وسوسه‌های شیطان ۷.۱ - استعاذه ۷.۲ - ایمان ۷.۳ - تقوا ۷.۴ - توکّل ۷.۵ - دعا ۷.۶ - ذکر خدا ۸ - پانویس ۹ - منبع ۱ - عامل وسوسه‌ی شیطانشیطان، عامل وسوسه و اغواگرى: ۱. وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ .... ۲. وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطِينِ. ۳. وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ .... ۴. مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ. ۲ - تلاش شیطان برای وسوسهتلاش شياطين براى القاى وسوسه‌هاى پنهانى خود، در قلب آدميان: مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ. ۳ - توانایی تشخیص وسوسه شیطانتوانايى اهل تقوا، بر تشخيص وسوسه‌هاى شيطان، پس از یاد خدا: إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ. امام خمینی در آثار اخلاقی خود به راه‌های وسوسه شیطان و نفوذ آن اشاره کرده است و تاکید بر ضرورت شناخت و راه‌های نفوذ شیطان و وسوسه‌های او دارد و بر این باور است که انسان با عدم آگاهی از شیطان و نقشه‌های او، در دام وی می‌افتد و از سعادت ابدی محروم می‌ماند و درنهایت به شقاوت ابدی گرفتار می‌شود. امام خمینی با دقیق و پیچیده دانستن راه‌های نفوذ و وسوسه‌های شیطان، دوستی دنیا، ظواهر آن، و حب نفس را از اموری می‌داند که موجب سیطره شیطان بر انسان ازبین‌رفتن ایمان انسان می‌شود. به اعتقاد امام خمینی ابتلای انسان به آلودگی‌های روحی، مانند حب دنیا و شئون آن، انانیت و خودخواهی، موجب سقوط از مقام قرب پروردگار و سلطه شیطان بر اعضا و جوارح او می‌شود. به باور امام خمینی وسوسه‌ها و القائات شیطانی که از راه‌های نفوذ شیطان است منشا تخیلات باطله و اوهام خبیثه است، به‌گونه‌ای که عزم و اراده انسان تابع آنها می‌شود و تمام اعمال قلبی و جوارحی او از سنخ اعمال شیطانی می‌گردد. همچنین امام خمینی غوطه‌ور شدن در دنیا و هوس‌های دنیوی و توجه به عالم طبیعت را سبب القائات شیطانی بر نفس آدمی می‌داند. امام خمینی یاس و ناامیدی را از جنود شیطان و غرور را از دام‌های شیطان معرفی می‌کند. [۱۹]
خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۲۹-۱۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.
به اعتقاد امام خمینی وسوسه‌های شیطان و نفوذ سلطه شیطان، دفعی و یکباره نیست بلکه شیطان به‌تدریج انسان را به گمراهی می‌کشاند و با آمیختن حق و باطل، افراد را به‌عنوان اطاعت الهی فریب می‌دهد؛ لذا ازآنجاکه گستره وسوسه‌های شیطان تا آخر عمر ادامه دارد، لازم است همیشه انسان مراقب وسوسه‌ها و حیله‌های او باشد. [۲۲]
خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۶، ص۵۷۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۴ - روش برطرف ساختن وسوسه در جنگ بدربرطرف ساختن وسوسه‌هاى پليد شيطان از دل مسلمانان، از اهداف نزول باران در آستانه جنگ بدر: إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ وَ لِيَرْبِطَ عَلى قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ.مقصود از «رجز»، وسوسه‌هاى شيطان است كه براى مسلمانان بر اثر جنابت و نبود آب، حاصل و با نزول باران برطرف شد. ۵ - آثار وسوسه‌هاى شيطان۵.۱ - استدراجگرفتارى کافران به وسوسه‌ها و تحريكات شيطان، سبب استدراج و رها شدنشان، در کفر و گمراهی: أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّياطِينَ عَلَى الْكافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا فَلا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْ إِنَّما نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا. ۵.۲ - امتحانوسوسههاى شيطان، سبب امتحان بيماردلان و سنگ‌دلان: لِيَجْعَلَ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ فِتْنَةً لِلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْقاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقاقٍ بَعِيدٍ. ۵.۳ - فسادفسادانگيزى شيطان بين یوسف علیه‌السلام و برادرانش، با وسوسه‌هاى خود: ... مِنْ بَعْدِ أَنْ نَزَغَ الشَّيْطانُ بَيْنِي وَ بَيْنَ إِخْوَتِي ... «نزغ» وارد شدن در كارى براى افساد آن است. ۶ - زمينه وسوسه‌هاى شيطان۶.۱ - دشمنىدشمنی شیطان با انسانها، زمينه نفوذ و تلاش وى، براى وسوسه ميان آنان: ... إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ كانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبِيناً. ۶.۲ - رنجرنجها و مصيبتها، بسترى مناسب براى وسوسه‌هاى شيطان: وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَيُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ. ۶.۳ - فقدان آبفقدان آب براى تحصيل طهارت، زمينه وسوسه شيطان: مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ .... ۶.۴ - كفرکفرورزی، زمينه‌ساز نفوذ شيطان و وسوسه او در آدمى: أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّياطِينَ عَلَى الْكافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا. ۶.۵ - گفتار ناصوابخارج شدن از جاده صواب در گفتار، زمينه وسوسه شيطان: وَ قُلْ لِعِبادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ .... ۷ - نجات از وسوسه‌هاى شيطانعوامل مصونيّت ازوسوسه‌های شیطان عبارتند از: ۷.۱ - استعاذه [۳۵]
رجوع شود به مقاله استعاذه از شیطان (قرآن)
۷.۲ - ايمانایمان، عامل مصونيّت انسان از شرّ شيطان: ۱. فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا .... ۲. إِنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيْسَ بِضارِّهِمْ شَيْئاً إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ .... ۷.۳ - تقواتقوا، عامل نجات از وسوسه‌هاى شيطان: إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ. ۷.۴ - توكّلتوکّل و اعتماد بر خدا، راهى براى در امان ماندن از گزند شيطان: ۱. فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ. ۲. إِنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا ... وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ. ۷.۵ - دعادعا به درگاه ربوبى، براى نجات از شرّ شيطان، مايه مصونيت از شرّ او: ... قالَتْ رَبِ ... سَمَّيْتُها مَرْيَمَ وَ إِنِّي أُعِيذُها بِكَ وَ ذُرِّيَّتَها مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ .... ۷.۶ - ذكر خداياد و ذکر خدا، عامل نجات از وسوسه‌هاى شيطان: إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ. ۸ - پانویس۹ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۸، ص۱۷۰، برگرفته از مقاله «وسوسه‌های شیطان». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |